یه اصلی که هر خودروسواری باید بدونه اینه که باتری خیلی لوس و حساس‌تر از این حرفاست؛ پس عامل بی‌توجهی که در خیلی مواقع و روابط انسانی جوابه و به طرف نشون میده که باید تلاش بیشتری کنه، اینجا جواب نیست! درنتیجه اگه می‌بینید که باتری به مشکل خورده و گاهی اوقات استارت نمی‌خوره، لامپ‌ها رو هم یکی درمیون روشن میکنه، بهتره تا زودتر اقدام کنید تا خدایی نکرده به غول مرحله آخر یعنی خالی شدن باتری خودرو نخورید و مجبور نشید تا با هزینه بالا تعویضش کنید! اما علت خالی شدن باتری چیه؟!
دلایل خالی شدن باتری خودرو
اغلب مواقع بیشترین علت خرابی شدن باتری خودرو، وجود خوردگی، شرایط دمایی یا اتصالات غیراصولی اونه که میتونه تاثیر خیلی زیادی در عمر باتری و خالی شدنش داشته باشه! با این حال هر چه که آگاهی شما از عواملی که باعث خالی شدن باتری خودرو میشن بیشتر باشه، کمک می‌کند تا بتونید از این اتفاق جلوگیری کنید و وقتی که بیشتر از همیشه به خودروتون نیاز دارید، ترسی از روشن نشدنش نداشته باشید. در ادامه از دلایل دیگه‌ای که باعث خالی شدن باتری خودرو میشوند را معرفی می‌کنیم:
▪ وجود ایراد در دینام خودرو
دینام یکی از اصلی‌ترین بخش‌هاییه که تاثیر مستقیمی روی باتری داره و دو وظیفه مهم اون، شارژ باتری و تامین انرژی اجزای الکتریکی خودرو در زمان حرکته. حالا یکی از علائم مشکل در اون هم اینه که باتری خودرو چه در حین حرکت و چه وقتی که روشنه، به یکباره خالی میشه! در چنین موقعیتی، مطمئنا مشکل از دینامه چون نتونسته باتری رو به طور کامل شارژ نگه داره. اگر سیستم شارژ باتری یا دینام ایرادی داشته باشه، شما با مشکل شارژ نشدن باتری مواجه میشید. البته امکان داره خود دینام از نظر فنی معیوب نباشه ولی بقیه اجزای درگیر در این سیستم ایراد داشته باشند.
یکی از این اجزا، دیود دینامه که وقتی به مشکل می‌خوره، دینام رو مجبور میکنه تا حتی در زمان خاموش بودن موتور هم به شارژ سیستم ادامه بده. این فرآیند باعث میشه تا وقتی صبح بلند میشید که برید بیرون و ماشین‌تون رو روشن کنید، با یه باتری خالی روبرو بشید. همچنین یه تسمه پروانه سست، کهنه و فرسوده هم میتونه از عملکرد مناسب دینام جلوگیری کنه.
▪ روشن ماندن چراغ‌های خودرو
حواس پرتی خیلی وقت‌ها ما رو به دردسر میا‌ندازه! یکی از آن‌ها، روشن ماندن چراغ‌های ماشینه. جالبه بدونید که حتی روشن ماندن طولانی مدت چراغ سقفی داخل کابین هم میتونه خیلی راحت و سریع باعث خالی شدن باتری خودرو بشه.
پس همیشه در هنگام ترک ماشین به بررسی چراغ ها یا بسته بودن کاپوت خودرو بپردازید که چراغی روشن نمانده باشد. در خودروهای جدید که دارای فناوری چراغ بدرقه هستند، در صورتیکه سیستم دچار نقص شده باشد فرایند خالی شدن باتری خودرو با سرعت بیشتری اتفاق خواهید افتاد. البته خوبه بدانید که بعضی از خودروهای مدرن، یه سیستم برای اخطار به صاحب خودرو دارند که با آن اعلام می‌کنند که هنوز یکی از سیستم‌های خودرو روشنه و برق مصرف میکنه، درصورتی که در خودروهای قدیمی‌تر خبری از این موارد نیست.
▪ اکسید شدن اتصالات باتری
یکی دیگه از عوامل خالی شدن باتری خودرو، اکسید شدن یا پوسیده شدن اتصالات قلعی باتریه که باعث میشه تا برق رسانی به خودرو خوب انجام نشه، فرآیند شارژ با قطعی و مشکل همراه بشه و درنتیجه باتری معیوب و نیاز به تعویض پیدا کنه.
▪ مشکلات برق کشی خودرو
همیشه یادتون باشه که هیچ چیزی مثل یه تعمیرکار یا مکانیک ناوارد نمی‌تونه به خودروی شما آسیب بزنه. پس اگه امور برق کشی و یا نصب خدماتی مثل دزدگیر و یا سیستم پخش خودروی خودتون رو می‌خواهید انجام بدید، اول از همه تحقیق کنید و فقط به نمایندگی‌های مجاز مراجعه کنید. چون حتی وجود کوچکترین مشکل در سیستم برق خودرو مثل نصب دزدگیر یا فیوز معیوب و نقص در سیم‌کشی، باعث برق دزدی و منجر به خالی شدن باتری خودرو حتی در زمان کوتاهی از شب تا صبح میشه.
بعضی از بخش‌های خودرو باید به طور ۲۴ ساعته کار کنند. از این بخش‌ها میشه به ساعت، سیستم امنیتی و تنظیمات ذخیره شده رادیو خودرو اشاره کرد که به طور دائم فعالیت می‌کنند و انرژی خودشون رو از باتری می‌گیرند. این میزان مصرف انرژی عادیه، اما درصورت نقص سیستم برق، احتمال برق دزدی یا مکش برق انگلی (parasitic drain) بیشتر میشه و همین خالی شدن باتری خودرو رو در زمان کوتاهی رقم میزنه.
بررسی این مشکلات در زمانی که باتری به سختی کار میکنه یا خوابیده، کار سختیه و فقط به کمک افراد متخصص قابل انجامه. پس اگه با به خالی شدن باتری خودرو مواجه شدید، این مورد رو هم مورد توجه قرار بدید. همچنین دقت کنید که در صورت رخ دادن مشکل توسط مکانیکی‌های متفرقه، دیگه از پوشش گارانتی برخوردار نخواهید شد.
▪ ضعیف شدن باتری در طی زمان
هر چی که از عمر باتری می‌گذره، توان اون هم در نگهداری جریان برق کاهش پیدا میکنه! به طور کلی هر باتری و منبع تغذیه ای اگه به خوبی نگهداری نشه و یا زمان زیادی از شروع به کارش گذشته باشه، به مراتب شارژ کمتری در مقایسه با روزهای اولیه خود نگهداری میکنه و همین عامل هم باعث میشه تا در زمان کوتاه تری بعد از شارژ شدن خالی بشه.
در واقع دیگه باید این دیدگاه قدیمی رو دور بندازیم که یه وسیله تا سال‌های سال کار کنه و آخ نگه! هر چیزی یه عمر محدود داره و باتری هم ازش مستثنی نیست؛ چون گذشت زمان همون کاری رو که با ما انسان‌ها میکنه، با دستگاه‌های مختلف هم میکنه و باعث تحلیل و زوال و کاهش قدرتشون میشه. اغلب باتریها با عمر مفید ۳ تا ۴ سال تولید میشوند و درصورتی که خوب نگهداری و رانندگی نرمالی باهاشون انجام بشه، بدون مشکل این چند سال رو پشت سر میزارن. درصورتی که عادت‌‌های غلط رانندگی میتونه این طول عمر رو تا حد زیادی کم کنه.
شما عزیزان شیرازی می‌تونید در هر جایی از شیراز که بودید، برای دریافت خدمات امدادی با واحد امداد خودرو شیراز آقای امداد تماس بگیرید. تیم‌های امدادی ما به سرعت خودشون رو می‌رسونند.
▪ دمای بیش از حد سرد یا گرم
بعله همون طور که گفتیم باتریها حساس هستند و مخصوصا در دماهای بسیار بالا یا بسیار پایین خیلی زودرنج‌تر هم میشوند!! چون که هوای بیش از حد سرد و یا بیش از حد گرم در مایع الکترولیت به طور مستقیم تاثیر میزاره و باعث میشه تا باتری به خوبی شارژ نشه؛ همین عامل کارایی اون رو کاهش و باعث خالی شدن سریع تر باتری میشه.
در تابستان قضیه جور دیگه‌ای رقم می‌خوره؛ دمای بیش از حد هوا باعث تشکیل کریستال‌‌های سولفات سرب و سولفاته شدن باتری میشه و در تبدیل انرژی شیمیایی موجود در باتری به انرژی الکتریکی اختلال ایجاد میکنه. همین عامل باعث میشه تا شارژ باتری خیلی طول بکشه که درنتیجه اون وقتی ماشین خاموش میشه، کامل شارژ نشده باشه و مسلما خیلی زود هم خالی بشه. این عامل حتی در اواخر باعث سوختن باتری هم میشه.
▪ رانندگی زیاد در مسیرهایی کوتاه
همون طور که گفتیم و خودتون هم می‌دونستید، دینام کاره شارژ باتری رو انجام میده و برای آن هم نیاز به زمان داره؛ پس در صورتی که مسافت طی شده و به دنبال آن زمان روشن بودن خودرو کوتاه باشه، دینام دیگه فرصت نمیکنه تا انرژی الکتریکی رو به سلول‌‌های باتری پمپ کنه. درنتیجه تنها راه جلوگیری از این مشکل اینه که خودرو رو برای مسافت‌‌های طولانی‌تر به کار بگیرید و کمی هم پیاده‌روی کنید!
پس اگه شما هم از اون دسته راننده‌هایی هستید که برای یه مسیر ۵ تا ۱۰ دقیقه‌ای ماشین رو راه می‌اندازید و همه جا از اون استفاده می‌کنید، دیگه از خالی شدن باتری خودرو تعجب نکنید. در واقع وقتی که خودرو قبل از شارژ کامل توسط دینام خاموش بشه، بعد از گذشت مدتی با مشکل خالی شدن باتری مواجه و آسیب می‌بینه.
▪ خوردگی یا سست بودن کابلهای باتری
کابلهای باتری وظیفه انتقال جریان انرژی به باتری رو دارند و اگه زنگ زده یا خوردگی داشته باشند، از شارژ کامل باتری جلوگیری می‌کنند و همین عامل منجر به خالی شدن باتری خودرو میشه! این زنگ زدگی‌ها علاوه بر این به ترکیبات خاص مواد و عناصر موجود در باتری که در تبدیل انرژی شیمیایی به الکتریکی موثرند، اثر میزاره و حتی میتونه باتری رو کلا غیر قابل استفاده کنه! پس همیشه سالم و محکم بودن کابلهای موتور خودرو رو چک کنید و هر نشانه از خوردگی و یا زنگ زدگی که مشاهده کردید، هرچه سریع‌تر اون رو برطرف کنید.
وقتی باتری خالی شد، چه کار می‌تونیم کنیم؟
در زمان خالی شدن باتری خودرو قبل از هر چیزی به خودتون مثلث/ مسلط/ مسلسل باشید و با این دستورالعمل جلو برید:
▪ قبل از هر کاری یک جفت دستکش ضخیم پیدا کنید، بهتره که قدیمی باشه تا بعدا حسرتشو نخورید! نترسید! لمس سر باتری با دست شما رو دچار شوک نمیکنه، چون جریان باتری بین 12 تا 14 ولته و خطرناک نیست.
▪ اما اگه همین سر باتری با یه وسیله فلزی لمس بشه و اون وسیله در عین حال با بخش‌های فلزی دیگه‌ی خودرو هم تماس پیدا کنه، یک جرقه شدید ایجاد میشه که میتونه باعث آتش گرفتن گاز هیدروژن باتری، انفجار باتری و آسیب دیدن شما همراه بشه. پس اگه قصد دارید که اینکار رو خودتون انجام بدید، اول از همه باید نکات ایمنی رو رعایت کنید. اما اگه می‌بینید که اینکار خیلی سخته و حوصله ندارید، بهتره تا از یه متخصص کمک بگیرید. امداد خودرو آقای امداد آماده‌ست که در این مواقع کمک های لازم رو در اختیار شما قرار بده. کافیه که با ما تماس بگیرید.
حالا می‌ریم سر اصل مطلب! با باتری خالی چه کنیم؟ ▪ اول از همه اتصالات باتری رو بررسی می‌کنیم. اول از همه دو سر باتری رو می‌کشیم تا بتونیم با اطمینان بگیم که این اتصالات ایرادی ندارند. البته یادتون باشه که اینکار رو با فشار و قدرت زیاد انجام ندهید چون باتری آسیب می‌بینه. اگه دیدید که سر باتری شل شده، با کمی جابه‌جا کردن اون، می‌تونید اتصال کافی برای استارت خوردن ماشین رو ایجاد کنید.
▪ اگه با این کار باز هم خودرو استارت نخورد، دو راه جلوی پای شما قرار میگیره یا باید با استفاده از جامپ استارت یا با استفاده از یک منبع خارجی دوباره باتری را شارژ کنید. همونطور که می دونید جامپ استارت یعنی شارژ کردن باتری با استفاده از یک خودروی دیگه و یا یک منبع شارژ. اما چطوری این کار را انجام بدیم؟!
✅ رعایت نکات ایمنی مهمترین اصل شروع کار
قبل از اینکه بخواهیم جامپ استارت یا شارژ کردن باتری رو انجام بدیم، بهتره تا با بعضی از نکات ایمنی کار با باتری آشنا بشیم تا بتونیم خیلی دقیق تر و بدون نگرانی این کار رو انجام بدهیم. همون طور که می‌دونید الکترولیت موجود در داخل باتری یک مخلوطی از اسید سولفوریک و آب به همین دلیل باید در مواجهه با آن احتیاط کرد؛ چون که خوب مسلماً این اسید خاصیت خورندگی شدیدی داره و اگه باتری داغ کرده باشه، ممکنه که با باز شدنش روی پوست و یا بدن ما بریزه و و آسیب زا باشه.
در واقع باتری خودش هم نیاز به مراقبت و توجهات بسیاری داره و در مقابل اون رعایت نکات ایمنی هم از اهمیت زیادی برخورداره. یکی از موارد شایع آسیب زا بودن باتری موقعیه که مایع الکترولیت اون روی پوست یا چشم افراد میپاشه؛ اگه خدای نکرده به چنین مشکلی برخوردید، خیلی سریع با آب فراوان چشم هاتون را کامل بشویید. البته یک کار دیگری هم که می‌تونید انجام بدید اینه که مخلوطی از آب و جوش شیرین رو سریع آماده و چشماتون رو با اون بشورید؛ چرا که جوش شیرین میتونه خیلی سریع اسید رو خنثی کنه و اثرات خطرات اون رو به حداقل ممکن برسونه. اما یادتون باشه که این روش به تنهایی کارساز نیست و بهتره که حتماً خیلی سریع به پزشک هم مراجعه کنید و به هیچ وجه درمان رو به تأخیر نیندازید.
یکی از نکته های مهم در زمان کار با باتری خودرو اینکه با لباس مجلسی و شیک پیک و جدید تون دست به کار نشید!! و از لباس های کهنه و قدیمی استفاده کنید؛ چرا که الکترولیت باتری میتونه به پارچه لباس های عزیز شما هم آسیب بزنه. در کنار این مورد بهتره که از دستکش و عینک محافظ هم استفاده کنید. کلا میزان خطر را تا جایی که امکان داره کم کنید! یک نکته مهم که باید بدونید اینه که باتری ها در زمان شارژ شدن گاز هیدروژن و نیتروژن از خودشون منتشر می‌کنند که این گاز اما قدرت شعله وری زیادی داره و بهتره که از هر نوع جرقه و آتیشی به دور باشه.
علاوه بر این انتشار این گازها باعث میشه تا نتونیم قاب باتری رو بطور کاملا بسته نگه داریم. باتری های امروزی در کناره های خودشون فرورفتگی هایی دارند که گاز به طور مستقیم از اونجا خارج میشه و دوباره متراکم و کف باتری برگردانده میشه؛ بنابراین برخلاف باتریهای قدیمی دیگر لازم نیست تا بعد از شارژ شدن دوباره آبی به باتری اضافه بشه.
در زمان نصب کابلهای شارژ هم باید خیلی دقت کنید؛ باتری های خودرو کلا دو سر (یا ترمینال) دارند که بالا یا کنار باتری قرار می گیرند. یکی از این سرها از اونیکی بزرگتره و قطب مثبت باتری به شمار میره و معمولاً با علامت + شناخته میشه. سر کوچکتر اما قطب منفیه و با علامت – مشخص میشه. این قطب‌ها با علامت‌های + و – یا رنگ سیاه و قرمز قابل شناسایی روی باتری هستند. اما نکته مهم اینه که در زمان شارژ باید سر منفی باتری مستقیماً به بدنه فلزی خودرو و بلوک فلزی موتور وصل بشه. در مقابل سر مثبت هم عایق بندی و به بخش‌هایی که به برق نیاز دارند وصل بشه. دقت کنید که سر مثبت باتری نباید هیچ وقت به بدنه بخوره چون میتونه باعث ایجاد اتصال کوتاه و خراب شدن باتری بشه.
چطوری جامپ استارت رو انجام بدیم؟
جامپ استارت یکی از روش‌های معمول و رایجی‌ست که برای رفع خالی شدن باتری خودرو انجام میدن و روش‌های مختلفی هم برای دوباره راه انداختن باتری داره. یکی از راه‌هاش اینه که از باتری یه خودروی دیگر استفاده کنیم و باتری اون خودرو رو با کابل های باکیفیت جامپر به باتری خالی ماشین خودمون وصل کنیم. راه دیگه‌ش هم اینه که از جعبه تقویت کننده باتری که تو فروشگاه‌های قطعات خودرو پیدا میشن استفاده کنیم که ساده و راحت هستند.
دقت کنید که کابل های بی‌کیفیت و نازک شاید قیمت خوبی داشته باشند اما اجازه نمیدن تا آمپراژ کافی از آن‌ها عبور کنه و به باتری برسه؛ درنتیجه باتری بیشتر از قبل آسیب می‌بینه. همچنین ممکنه است در حین استفاده این کابل‌ها به شدت داغ بشن و بشکنند یا حتی در مواردی سوخته و آتش بگیرند.
اما برای نصب سیم‌های کابلهای تقویت کننده، دوتا انبر یا گیره با رنگ‌های مختلف وجود دارند که یکیشون سیاه و یکیشون قرمز یا زرده اغلب. حالا این گیره های کابل باید به باتری وصل بشن. به طور کلی گیره مثبت یا رنگی به سر مثبت و گیره سیاه هم به سر منفی وصل میشه. یه نکته خیلی مهم در زمان جامپ استارت کردن اینه که حتما راهنمای سازنده هر دو خودرو رو با هم بررسی کنید.
مثلا تو بعضی از خودروها، شرکت سازنده جامپ استارت رو اصلا پیشنهاد نمیکنه و این کار حتی میتونه باعث خراب شدن بقیه بخش‌های خودرو هم بشه. توصیه ما اینه که حتما قبل از شروع کار دفترچه راهنمای خودرو رو بخونید. حتی گاهی اوقات ممکنه روش جامپ استارت کردن هرکدام از خودروها هم باهم فرق داشته باشند. مثل بعضی از خودروها که باید قبل از شروع کار، یک فیوز خاص آن‌ها جدا بشه. خب اما چطوری جامپ استارت رو با استفاده از یه ماشین دیگه انجام بدیم؟
اول از همه، خودروها رو بهم نزدیک کنید تا جایی که فاصله کمی از هم داشته باشند، اما بهم نچسبند. بعد هر دو خودرو رو خاموش و در کاپوت رو باز کنید.
یادتون باشه که نکات ایمنی که گفتیم مثل عینک محافظ و دستکش و… رو هم برای محافظت از خودتون رعایت کنید.
حالا گیره های رنگی یا مثبت کابل شارژ رو به سر مثبت هر دو باتری وصل کنید و حواستون باشه که سر مثبت دو باتری با دوطرف مشابه کابل که به هم وصل کرده اید مشابه باشند.
بعد از انبرهای مثبت، گیره های منفی یا سیاه رنگ هستند که باید وصل بشوند. دقت کنید که تو این مرحله نباید جرقه‌ای ببینید.
برای وصل کردن سر منفی کابل به خودروی خراب، اون رو باید در جایی دور از باتری نصب کنید، مثل روی بلوک موتور یا یک پایه فلزی که مستقیماً به موتور وصل شده خوب هستند. در این مرحله ممکنه که یه جرقه ایجاد بشه. اما این مورد در صورتی نگران کننده‌ست که جرقه بزرگ باشه و نشون میده که یا گیره‌ها رو خوب وصل نکردید یا باتری ایراد داره. درصورت ایراد باتری باید اول اون رو تعویض و بعد چامپ استارت رو شروع کنید.
در صورتی که همه چی اوکی بود، بعد از اینکه کابل ها رو وصل کردید؛ باید سعی کنید تا با ماشین خراب استارت بزنید. اگر خودروی خراب فقط مشکل خالی شدن باتری رو داشته باشه، باید در این حالت بلافاصله روشن بشه.
اما اگه باز هم نتونستید استارت بزنید، کافیه تا اول کابلهای منفی رو از خودروی خراب جدا و بقیه گیره‌ها رو وصل کنید و مطمئن بشید که خوب و کامل وصل هستند. حالا دوباره گیره منفی را به بلوک موتور ماشین خراب وصل و باز استارت بزنید. اگه در این بین کابل‌ها داغ شدند، بهتره تا بلافاصله آن‌ها را جدا و عوض کنید؛ چون نشون میده که کابل‌ها ضعیف هستند و مناسب این کار نیستند.
بعد از اینکه ماشین روشن شد و باتری شروع به کار کرد، اول از همه باید کابلهای منفی جدا بشوند. اما به ترتیب گیره خودروی خراب و بعد گیره خودروی دیگه. در آخر کار هم کابل مثبت رو از هر دو ماشین جدا کنید و بعد کاپوت رو ببندید. اگه خالی شدن باتری خودرو به خاطر فراموشکاری و حواس پرتی شما نیست، بهتره تا یه مکانیک صحبت کنید و یا با ما در آقای امداد تماس بگیرید. امدادرسانان ما وضعیت باتری رو برای شما بررسی و اگه لازم بود، باتری رو براتون تعویض می‌کنند.
اغلب اوقات باتریها با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند؟! برای آشنایی با انواع مشکلات باتری خودرو این مقاله رو مطالعه کنید.
اما آیا خودمون می‌تونیم وضعیت سلامت باتری رو چک کنیم؟
همون طور که خوندید، خالی شدن باتری خودرو در اثر موارد مختلفی رخ میده و میشه با استفاده از روش‌هایی تشخیص داد که آیا باتری مشکل داره و این مشکل از کجاست؟!
برای این کار اگه باتری شما قدیمیه، می‌تونید باتری رو باز و سطح آب و الکترولیت اون رو بررسی و اگه لازم بود، کمی آب به آن اضافه کنید. اما حواستون باشه که در باتری های اتمی جدید این امکان وجود نداره و فقط می‌تونید از روی نشانگرهای روی اون سطح الکترولیت باتری رو تشخیص بدید. با این وجود اگه به دنبال ابزارهای تخصصی برای بررسی سلامت باتری هستید می‌تونید از هیدرومتر استفاده کنید.
با دستگاه هیدرومتر می‌تونید سلامت باتری خودرو رو در زمان شارژ کامل مشاهده کنید. استفاده از این دستگاه خیلی ساده‌ست و کاربری راحتی هم داره. به این صورت که اعداد نمایش داده شده روی دستگاه رو با توجه به راهنمای استفاده از آن، می‌تونید مقایسه کنید و خیلی راحت، معیوب بودن باتری رو تشخیص و در صورت لزوم اون رو تعویض یا تعمیر کنید. همچنین استفاده از دستگاه تستر که تو همه‌ی تعمیرگاه‌ها وجود دارند، روش دیگه‌ای برای بررسی سلامت باتریه و به صورت مجازی باری که روی باتری قرار میگیره رو نشون میده و به شما کمک میکنه تا مشکلات باتری خودرو رو سریع‌تر تشخیص بدید.
